ชะเอม (Glycyrrhiza glabra) เป็นพืชสมุนไพรที่มีรากหวานและใช้เป็นยาสมุนไพรในหลายวัฒนธรรมมายาวนาน ชะเอมมีสรรพคุณทางยาหลายอย่าง และสามารถใช้ในรูปแบบต่าง ๆ เช่น ชาชะเอม น้ำมันหอมระเหย และสารสกัด
- ชะเอมไทยเป็นไม้เถาขนาดใหญ่ มีหนาม ใบประกอบแบบขนนกสองชั้น ใบเล็กละเอียดเป็นฝอย คล้ายกับใบส้มป่อยหรือใบกระถิน โคนใบโป่งออก ดอกช่อออกตามปลายกิ่งลักษณะเป็นพู่ สีขาวหอม ก้านช่อดอกยาว เกสรตัวผู้สีขาว มีจำนวนมาก ผลเป็นฝัก เมื่ออ่อนมีสีเขียว แก่แล้วเป็นสีเหลืองหรือน้ำตาลแบน นูนตรงที่มีเมล็ดอยู่มักพบขึ้นอยู่ตามเชิงเขา ดงป่าไม้ หรือป่าเบญจพรรณ พบมากในทางภาคตะวันออกของไทย ปลูกได้โดยการตอนกิ่งหรือเพาะเมล็ด
สรรพคุณของชะเอม
บรรเทาอาการเจ็บคอและอาการไอ
- ชะเอมมีสารกลีซีร์ริซิน (Glycyrrhizin) ซึ่งมีสรรพคุณช่วยลดการอักเสบและช่วยบรรเทาอาการเจ็บคอและอาการไอ
ต้านการอักเสบ
- สารกลีซีร์ริซินในชะเอมมีฤทธิ์ต้านการอักเสบ ซึ่งสามารถช่วยลดอาการอักเสบในร่างกายได้
รักษาแผลในกระเพาะอาหาร
- ชะเอมมีสรรพคุณในการรักษาแผลในกระเพาะอาหาร โดยสารในชะเอมช่วยป้องกันการเกิดแผลและช่วยสมานแผลที่เกิดขึ้นในกระเพาะอาหาร
เสริมระบบภูมิคุ้มกัน
- ชะเอมมีสารต้านอนุมูลอิสระที่ช่วยเสริมสร้างระบบภูมิคุ้มกันของร่างกาย ช่วยให้ร่างกายสามารถต่อสู้กับเชื้อโรคได้ดีขึ้น
บำรุงตับ
- ชะเอมมีคุณสมบัติในการบำรุงตับ ช่วยป้องกันการเกิดความเสียหายต่อเซลล์ตับและช่วยให้การทำงานของตับเป็นไปได้อย่างมีประสิทธิภาพ
บรรเทาอาการเครียดและวิตกกังวล
- ชะเอมมีสรรพคุณที่ช่วยลดความเครียดและความวิตกกังวล โดยมีสารช่วยกระตุ้นระบบประสาทส่วนกลาง ทำให้รู้สึกผ่อนคลาย
วิธีการใช้ชะเอม
- น้ำชาชะเอม: ต้มรากชะเอมในน้ำเดือดแล้วกรองดื่มเป็นชา ซึ่งสามารถช่วยบรรเทาอาการไอและเจ็บคอ
- ชะเอมในรูปแบบแคปซูลหรือเม็ด: สามารถหาซื้อผลิตภัณฑ์เสริมอาหารที่มีส่วนประกอบของชะเอมได้ตามร้านขายยาหรือร้านสุขภาพ
- ยาสมุนไพร: ชะเอมถูกนำมาใช้เป็นส่วนประกอบในยาสมุนไพรหลายชนิด เช่น ยาแก้ไอ ยาบำรุงตับ และยารักษาแผลในกระเพาะอาหาร
- การใช้ชะเอมในปริมาณมากหรือใช้ต่อเนื่องเป็นเวลานานอาจทำให้เกิดผลข้างเคียง เช่น ความดันโลหิตสูงหรือภาวะขาดโพแทสเซียม
- ผู้ที่มีปัญหาสุขภาพ เช่น โรคหัวใจ ความดันโลหิตสูง ควรปรึกษาแพทย์ก่อนใช้ชะเอม
- หญิงตั้งครรภ์หรือให้นมบุตรควรหลีกเลี่ยงการใช้ชะเอม เนื่องจากอาจมีผลกระทบต่อสุขภาพของทารก