ด้านการใช้เป็นอาหาร ใบชะพลูมีรสหวาน เย็น และกลิ่นหอมที่เป็นเอกลักษณ์ จึงนิยมนำมาปรุงอาหารได้หลากหลายเมนู บทบาทของชะพลูในจานอาหารครัวเรือนพื้นบ้านมีมากมาย เริ่มตั้งแต่เป็นผักสดที่นิยมกินกับอาหารรสแซบทั้งหลาย เช่น ลาบ ก้อย น้ำตก เนื้อย่าง ปลาย่าง ตลอดจนน้ำพริกต่างๆ ช้าพลูเป็นเครื่องปรุงที่ขาดไม่ได้ในอาหารจานพื้นบ้านต่างๆ
ชื่อเรียกใบชะพลู
- ชื่อสมุนไพร : ชะพลู (ช้าพลู)
- ชื่อวิทยาศาสตร์ : Piper samentosum Roxb
- ชื่อวงศ์ : PIPERACEAE
- มีถิ่นกำเนิดมาจากหมู่เกาะมาเลย์และหมู่เกาะชวา ประเทศมาเลเซีย ถือเป็นผักสมุนไพรพื้นบ้านอีกชนิดที่อยู่คู่ครัวคนไทยมานานหลายทศวรรษทั้งในโหมดอาหารที่ทำได้หลากหลายเมนู เพราะมีคุณค่าทางโภชนาการสูง ด้วยสภาพภูมิอากาศที่ไม่แตกต่างกันมาก จึงมีการเพาะปลูกชะพลูเติบโตได้ดีในประเทศไทย
ลักษณะทั่วไปชะพลู
https://url.in.th/vMlyVลำต้นชะพลู
- ลำต้นมีลักษณะเป็นเถาเลื้อย สามารถทอดยอดเลื้อยไปตามพื้นดินหรือพันตามสิ่งยึดเกาะ ลำต้นอ่อนมีสีเขียว และลำต้นแก่จะมีสีเขียวอ่อนถึงสีน้ำตาล
ใบ
- ใบชะพลูมีลักษณะเป็นใบเดี่ยว ออกเรียงสลับกันตามข้อของลำต้น รูปทรงของใบคล้ายรูปหัวใจหรือรูปไข่ ปลายใบแหลม โคนใบมนถึงเว้า ใบมีสีเขียวเข้ม ผิวใบมันและมีเส้นใบชัดเจน กลิ่นหอมเฉพาะตัวเมื่อขยี้
ดอก
- ดอกชะพลูออกเป็นช่อแบบช่อเชิงลดหรือช่อเชิงลดแบบหางกระรอก ดอกย่อยมีขนาดเล็ก สีขาวแกมเขียว ไม่มีกลีบดอก แต่ละช่อดอกมีลักษณะเป็นแท่งยาว ขึ้นตามซอกใบหรือตามปลายยอด
ผล
- ผลมีลักษณะเป็นผลสด รูปทรงกลมขนาดเล็ก ผลมีเมล็ดอยู่ข้างใน เมื่อผลสุกจะมีสีแดงหรือส้ม
ราก
- รากมีลักษณะเป็นรากฝอย ออกตามข้อของลำต้นที่สัมผัสกับดิน
ประโยชน์ทางการแพทย์
- ช่วยต่อต้านอนุมูลอิสระต่าง ๆ (ใบ)
- ใบชะพลูมีรสเผ็ดร้อน ช่วยทำให้เจริญอาหารมากยิ่งขึ้น (ใบ)
- ช่วยในการขับเสมหะบริเวณทรวงอก ลำคอ (ใบ, ราก, ต้น)
- ช่วยทำให้เสมหะงวดและแห้ง (ดอก, ราก)
- ช่วยแก้อาการท้องอืด ท้องเฟ้อ จุกเสียดแน่นท้อง ด้วยการใช้รากประมาณ 1 กำมือ นำมาต้มกับน้ำ 2 ถ้วยแก้ว เคี่ยวจนเหลือ 3 ใน 4 ถ้วยแก้วแล้วรับประทานครั้งละ 1 ส่วน 4 ถ้วยแก้ว (ราก, ทั้งต้น)
- ช่วยขับลมในลำไส้ ด้วยการใช้รากประมาณ 1 กำมือ นำมาต้มกับน้ำ 2 ถ้วยแก้ว เคี่ยวจนเหลือ 3 ใน 4 ถ้วยแก้วแล้วรับประทานครั้งละ 1 ส่วน 4 ถ้วยแก้ว (ดอก,ราก)
ประโยชน์ในอาหาร
https://url.in.th/zGEGWส่วนประกอบในอาหาร
- ใบชะพลูมีกลิ่นหอมเฉพาะตัว ใช้ในการปรุงอาหารหลากหลาย เช่น แกง ยำ และห่อหมก
ใช้ทำเครื่องดื่มสมุนไพร
- ชะพลูสามารถนำมาใช้ในการทำชาและเครื่องดื่มสมุนไพรต่าง ๆ
เพิ่มรสชาติและคุณค่าอาหาร
- ใบชะพลูเพิ่มรสชาติหอมและความอร่อยให้อาหาร พร้อมทั้งเพิ่มคุณค่าทางอาหาร
วิธีการใช้ชะพลู
ใบสด
- ใช้ใบสดในอาหารต่าง ๆ หรือใช้เป็นยาทาภายนอกสำหรับรักษาแผล
ชาชะพลู
- ใบชะพลูสามารถนำมาตากแห้งแล้วใช้ชงเป็นชา
https://url.in.th/ESBhfน้ำมันหอมระเหย
- ใช้ในการบรรเทาอาการปวดและอักเสบ
