เป็นพืชในวงศ์เดียวกับ กระชาย ข่า ขิง และขมิ้น (Zingiberaceae) มีชื่อวิทยาศาสตร์ คือ Kaempferia parviflora Wall. ex Baker ชื่อภาษาอังกฤษ คือ black ginger เนื่องมีลักษณะเหง้าคล้ายขิง แต่เนื้อในมีสีออกม่วงดำ กระชายดำเป็นพืชพื้นเมืองเขตร้อนของเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ ในประเทศไทยพบขึ้นตามธรรมชาติบนภูเขา ในพื้นที่สูงจากระดับน้ำทะเล 630 ม.
ว่านเป็นสมุนไพรที่มีชื่อเรียกหลายชนิดตามภูมิภาคและประเทศต่าง ๆ มีคุณสมบัติทางยาและใช้ในหลายวัตถุดิบ ตามประสิทธิผล
“ว่าน 3 ชนิด”
1. ว่านช้อยนางรำ
ต้นช้อยนางรำเป็นสมุนไพรที่พบได้ในประเทศไทยและภูมิภาคเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ มีคุณสมบัติทางยาและใช้ในการทำอาหารและขนมปัง
ต้นช้อยนางรำเป็นสมุนไพรที่พบได้ในประเทศไทยและภูมิภาคเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ มีคุณสมบัติทางยาและใช้ในการทำอาหารและขนมปังลักษณะ
- ไม้พุ่มอายุหลายปีสูงได้ถึง1 เมตร รากสะสมอาหารขนาดใหญ่ใบเรียงสลับ ใบประกอบ 3 ใบย่อย ใบย่อยรูปไข่หรือรูปไข่แกมรูปใบหอก โคนใบกลม ปลายใบมน กึ่งกลางแผ่นใบเหลือบเงิน ใต้ใบมีขนละเอียดปกคลุมบนแผ่นใบมีต่อมที่ควบคุมการเคลื่อนไหวของใบ ก้านช่อมีขน ดอกรูปถั่ว มี 5 กลีบ สีม่วงแดง ผลเป็นฝักหักข้อสีน้ำตาล ภายในมี 2-6 เมล็ด
สรรพคุณ
- ว่านทางคงกระพันชาตรี ใช้เป็นยาแก้พิษยาเบื่อ ยาสั่ง และอาหารที่มีพิษ โดยนำหัวมาฝนกับน้ำซาวข้าวกิน จะทำให้อาเจียน นำเหง้ามาต้มกินเป็นยาแก้ปวดข้อต่างๆ
2.ว่านพญาช้างเผือก
านพญาช้างเผือก เป็นว่านที่มีหัว (ลำต้น) กลมยาวเป็นข้อ ลำต้นเป็นสีเขียว แตกใบที่ยอดทีละใบก้านใบขาวสะอาด โคนก้านใบเป็นกาม ครีบกาบเป็นสีเขียวใบรูป ใบพายเป็นสีเขียว
านพญาช้างเผือก เป็นว่านที่มีหัว (ลำต้น) กลมยาวเป็นข้อ ลำต้นเป็นสีเขียว แตกใบที่ยอดทีละใบก้านใบขาวสะอาด โคนก้านใบเป็นกาม ครีบกาบเป็นสีเขียวใบรูป ใบพายเป็นสีเขียวลักษณะ
- เป็นไม้ล้มลุกอายุหลายปี สูง 1 เมตร มีน้ำยางใสทุกส่วนของลำต้น ข้อปล้องชัดเจน ทุกส่วนอวบน้ำเมื่อมีอายุมากขึ้น ลำต้นมักเลื้อยไปตามผิวดิน ใบเดี่ยว เรียงเวียนสลับ รูปรีแกมรูปขอบขนาน โคนใบมนปลายใบแหลม ใบสีเขียว มีจุดด่างสีขาวกระจายทั่วใบ ก้านใบสีเขียวช่อดอกออกที่ซอกใบแบบเชิงลด มีกาบใบประดับรองรับช่อดอกสีเขียวอ่อน
สรรพคุณ
- เป็นสมุนไพร โดยนำใบมาตำกับเหล้าใช้ทาแก้แมลงสัตว์กัดต่อย ทุกส่วนของว่านชนิดนี้มีสารแคลเซียมออกซาเลต เมื่อสัมผัสน้ำยางจะเกิดอาการระคายเคืองอย่างแรง ก่อนใช้ควรศึกษาให้ดี
กระชายดำ เป็นสมุนไพรที่มีประโยชน์ต่อร่างกายของเราเป็นอย่างมาก ซึ่งคุณหนุ่มๆ จะรู้กันเป็นอย่างดีว่าสมุนไพรชนิดนี้ช่วยในเรื่องของการเพิ่มสมรรถภาพและเพิ่มฮอร์โมนเพศได้ โดยกระชายดำเป็นพืชที่อยู่ในตระกูลเดียวกับขิง มีลักษณะที่เป็นเหง้าคล้ายกัน ถูกเรียกกันจนคุ้นเคยว่าเป็น “โสมไทย” หรือ “โสมกระชายดำ” แต่มีราคาที่ถูกมากกว่า คนทางภาคเหนือจะเรียกว่า กะแอน , ระแอน , ว่ากั้นบัง , ว่านกำบัง , ว่านกำบังภัย , ว่านจังงัง , ว่านพญานกยูง ส่วนคนในภาคอีสาน อย่าง จังหวัดมหาสารคามจะนิยมเรียกว่า ขิงทราย
กระชายดำ เป็นสมุนไพรที่มีประโยชน์ต่อร่างกายของเราเป็นอย่างมาก ซึ่งคุณหนุ่มๆ จะรู้กันเป็นอย่างดีว่าสมุนไพรชนิดนี้ช่วยในเรื่องของการเพิ่มสมรรถภาพและเพิ่มฮอร์โมนเพศได้ โดยกระชายดำเป็นพืชที่อยู่ในตระกูลเดียวกับขิง มีลักษณะที่เป็นเหง้าคล้ายกัน ถูกเรียกกันจนคุ้นเคยว่าเป็น “โสมไทย” หรือ “โสมกระชายดำ” แต่มีราคาที่ถูกมากกว่า คนทางภาคเหนือจะเรียกว่า กะแอน , ระแอน , ว่ากั้นบัง , ว่านกำบัง , ว่านกำบังภัย , ว่านจังงัง , ว่านพญานกยูง ส่วนคนในภาคอีสาน อย่าง จังหวัดมหาสารคามจะนิยมเรียกว่า ขิงทรายลักษณะ
- ไม้ล้มลุกอายุหลายปี ลำต้นเทียมสูง 20-30 เซนติเมตร ลำต้นใต้ดินเป็นเหง้า เหง้าหลักรูปทรงกลมสีน้ำตาล เนื้อในสีม่วงอ่อนถึงสีม่วงดำ หัวใหม่เกิดด้านข้างต่อกันคล้ายสร้อยลูกปัด ยาว 7-10 เซนติเมตร ใบเดี่ยว เรียงสลับ รูปรีแกมรูปไข่ โคนใบเบี้ยว ขอบใบสีม่วง ใบอ่อนสีเขียวอมแดง เมื่อแก่เปลี่ยนเป็นสีเขียวทั้งสองด้าน ขอบใบสีม่วงแดง ช่อดอกออกที่ปลายลำต้นเทียม ยาวโผล่พ้นกาบใบ ดอกสีขาวแต้มสีม่วง
สรรพคุณ
- นำหัวมาหั่นเป็นแว่นๆ ตากแดด แล้วบดให้ละเอียดผสมน้ำผึ้งปั้นเป็นเม็ด กินครั้งละ 1 – 2 เม็ดก่อนอาหารทุกวัน จะช่วยบำรุงทางเพศสำหรับผู้ชาย แต่ควรศึกษาก่อนใช้ เพราะหัวสดจะทำให้หลอดเลือดขยายตัวและกระเพาะอาหารระคายเคือง หัวบดเป็นผงกินกับน้ำผึ้ง เป็นยาอายุวัฒนะ
